Fris geluid van een dyslectische zangpedagoge
Dyslexie en zangles
‘Bij dyslectici werkt het niet altijd zo dat een zwak punt zich ontwikkelt door extra oefenen. Zelf merk ik altijd dat ik het makkelijkst leer met mijn sterke kanten en dat juist mijn zwakke kanten – zonder dat er aandacht voor is – langzaamaan over langere periodes in de tijd vanzelf bijtrekken.’
Aan het woord is Femke Hockx, muziekpedagoge en uitvoerend klassiek zangeres. Aangezien ze zelf dyslexie heeft, ligt het onderwerp dyslexie haar na aan het hart. Tijdens haar master-studie aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht onderzocht zij daarom de gevolgen van dyslexie bij het geven van zangles aan zowel kinderen als volwassenen en schreef een handzaam boekje over haar bevindingen.
Het boekje bevat de resultaten van literatuur- en praktijkonderzoek, gevolgd door een lijst met praktische tips.
Wat zegt de literatuur
In het literatuuronderzoek stuit de auteur op de Nederlandse defintie van dyslexie, die vooral inzoomt op de specifieke taalstoornis op het gebied van lezen en spellen. Femke Hockx heeft er in haar onderzoek voor gekozen zowel uit te gaan van de primaire als van de secundaire problemen van dyslexie, aangezien je in de zangles beide kunt tegenkomen.
Ze is dan ook vooral op zoek gegaan naar behandelingswijzen die bruikbare ideeën zouden kunnen opleveren voor de zangles. Achtereenvolgens bespreekt ze logopedie, de Tomatis luistertherapie, de Davis methode en Xlens. Een keuze voor één ervan maakt ze niet; ze geeft heel praktisch per benaderingswijze aan wat ze erin herkent en welke elementen ze eruit kan gebruiken.
Dyslexie en zangles in de praktijk
Op grond van haar eigen ervaring stelde ze een lijst van kenmerken op, die volgens haarzelf een rol spelen in de zangles en legde die voor aan 7 zangdocenten met in totaal 20 dyslectische leerlingen. (Deze zangdocenten berekenden trouwens, dat 13,7 % van hun leerlingen dyslexie hadden!)
De drie hoogste scores (meer dan 75%) waren problemen op het gebied van ritme: het tellen van rusten en problemen met het lezen van bladmuziek: moeite met het lezen van de tekst en met het uitspreken van vreemde talen.
De rol van faalangst en zelfvertrouwen bij dyslectische leerlingen noemt de auteur ook als belemmerende factor bij het leren. Onzekerheid opgedaan in de vroege jeugd kan later in de zangles weer de kop opsteken bij het zingen van vreemde talen, het verwerken van aanwijzingen, angst om te zingen voor publiek of voor de docent of in een passieve houding van de leerling.
Daarnaast benadrukt Femke Hockx dat waar mensen met dyslexie last van hebben verschilt van persoon tot persoon; evenals de vormen van compensatiegedrag die zijn ontwikkeld.
Een andere aanpak
Ze pleit er dan ook voor om uit te gaan van waar de leerling wel goed in is en om de leerling te vragen wat de leerling zelf een bij hem/haar passende benadering vindt.
Femke Hockx zocht ook in de algemene (muziek-) pedagogische benaderingen naar handvatten. Muziek maken met het hele lichaam, multisensorisch lesgeven, leren via hart, hoofd, handen, meervoudige intelligentie – al deze benaderingen geven aanwijzingen over hoe je het geheugen voor teksten kunt ondersteunen, hoe je gemakkelijker een nieuw lied aanleert en hoe je makkelijker noten leest als je dyslexie hebt.
En voor de kenners: dat het voor mensen met dyslexie makkelijker is om solfège zingen vanuit een toonsoortgevoel dan vanuit intervallen. (Solfège is een systematische training van het muzikale gehoor middels een zangoefening, waarbij de melodie gezongen wordt zonder de tekst en met gebruikmaking van alleen de namen van de noten) .
Het hele boekje staat vol met tips en adviezen die aan het eind van het boekje nog eens handig op een rijtje staan. Tips en adviezen die docenten inspireren om leerlingen te ondersteunen in hun weg om lastige muziekonderdelen vanuit hun sterke kanten aan te pakken.
Een boekje waar niet alleen zangpedagogen, maar alle muziekdocenten plezier van kunnen hebben!
Femke Hockx Dyslexie en zangles. ISBN 978-90-809317-3-2.
Zie voor meer informatie en bestelling: www.femkehockx.nl
Nel Hofmeester, 10 november 2008